ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΚΡΗΤΗΣ

ΣΧΟΛΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ

Τμήμα Κοινωνιολογίας

Εργαστήριο Κοινωνικής Ανάλυσης και Εφαρμοσμένης Κοινωνικής Έρευνας

17ο Πανελλήνιο Μεταπτυχιακό Εντατικό Σεμινάριο-Συνέδριο για Υποψήφιους Διδάκτορες
ΖΗΤΗΜΑΤΑ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
ΣΤΙΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ

Πανεπιστήμιο Κρήτης
Πανεπιστημιούπολη Γάλλου/ Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ρέθυμνο
24 – 27 Σεπτεμβρίου 2010

Πρόγραμμα εργασιών
Πρόγραμμα ομάδων

Το Πανελλήνιο Μεταπτυχιακό Εντατικό Σεμινάριο-Συνέδριο για υποψήφιους διδάκτορες εντάσσεται στον κύκλο των Διεθνών Μεταπτυχιακών Θερινών Σχολείων των Ανωγείων (Anogia Summer Schools) συνεχίζοντας την ακαδημαϊκή παράδοση, που έχει εδραιωθεί ήδη από το 1994 με σκοπό την προώθηση του διεπιστημονικού διαλόγου στις κοινωνικές επιστήμες.

Το φετινό Μεταπτυχιακό Εντατικό Σεμινάριο-Συνέδριο οργανώνεται από το Εργαστήριο Κοινωνικής Ανάλυσης και Εφαρμοσμένης Κοινωνικής Έρευνας, του Τμήματος Κοινωνιολογίας, και επικεντρώνεται σε ζητήματα που αφορούν στη μεθοδολογία και την πρακτική της έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες. Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στις ποιοτικές μεθόδους έρευνας και στις εφαρμογές τους σε διαφορετικά επιστημονικά πεδία των κοινωνικών επιστημών. Τα βασικά οργανωτικά και θεματικά χαρακτηριστικά του Συνεδρίου-Σεμιναρίου είναι τα ακόλουθα:

• Αφορά κυρίως τη μεθοδολογία της έρευνας στις κοινωνικές επιστήμες, επιχειρώντας να συμβάλει στη συγκρότηση μιας κοινότητας διαλόγου μεταξύ επιστημόνων διαφορετικών ερευνητικών παραδειγμάτων.
• Οι δραστηριότητες του συνεδρίου θα λάβουν χώρα στις εγκαταστάσεις του Πανεπιστημίου Κρήτης και αναμένεται να λειτουργήσουν ως θεωρητική ανατροφοδότηση στις ερευνητικές και εκπαιδευτικές εμπειρίες των προηγούμενων 16 Διεθνών Θερινών Σχολείων, τα αποτελέσματα των οποίων έχουν δημοσιευθεί σε 5 συλλογικούς τόμους.
• Το Πανελλήνιο Μεταπτυχιακό Εντατικό Σεμινάριο-Συνέδριο για υποψήφιους διδάκτορες φιλοδοξεί να παράσχει τη δυνατότητα ανακοίνωσης και γνωστοποίησης ερευνητικών εγχειρημάτων από νέους/νέες επιστήμονες που εκπονούν διατριβές στην Ελλάδα ή το εξωτερικό.
• Τέλος, η συμμετοχή ερευνητών και πανεπιστημιακών συμβάλλει στην ανάπτυξη του κριτικού διαλόγου γύρω από ζητήματα κοινωνιολογικής θεωρίας και μεθόδου, καθώς και στην συγκρότηση μιας διεπιστημονικής ερευνητικής κοινότητας.

Α. Θεματικές Ομάδες Εργασίας

1. Συλλογική δράση και κοινωνικά κινήματα.

Συντονιστής: Ν. Σερντεδάκις

Αυτή η θεματική ομάδα επιχειρεί να διαμορφώσει ένα πλαίσιο διαλόγου και επικοινωνίας ανάμεσα σε κοινωνικούς επιστήμονες, διαφορετικών ειδικοτήτων, που η θεωρητική αναζήτηση και η εμπειρική τους έρευνα εστιάζεται σε ποικίλες μορφές συλλογικής διεκδίκησης, κινητοποίησης και διαμαρτυρίας. Οι συναντήσεις των προηγουμένων ετών κατέδειξαν την ύπαρξη μιας δυναμικής ομάδας νέων ερευνητών και υποψηφίων διδακτόρων που διαμορφώνουν τα ερευνητικά τους σχέδια, αναστοχαζόμενοι συστηματικά γύρω από σύγχρονες θεωρητικές και μεθοδολογικές απορίες και ερωτήματα. Ζητούμενο της φετινής συνάντησης είναι αφενός η συνέχιση της συζήτησης γύρω από τους υφιστάμενους κοινούς θεωρητικούς τόπους και αφετέρου η έμφαση στην εμπειρικά εστιασμένη έρευνα.
2. Ζητήματα της Διδακτικής της Ιστορίας και των Κοινωνικών Επιστημών.

Συντονίστριες: Μ. Ρεπούση & Ε.Φουρναράκη

Η διδακτική της ιστορίας και των κοινωνικών σπουδών/επιστημών με αφετηρία την εκπαίδευση στρέφεται όλο και περισσότερο στην προβληματοποίηση του συνόλου των τόπων στους οποίους παράγεται νόημα για την ιστορική εξέλιξη των κοινωνικών φαινομένων, καθώς τα ερευνητικά πορίσματα συναρτούν τη διδασκαλία, τη μάθηση και την κατανόηση στην ιστορία και στις κοινωνικές σπουδές/επιστήμες με τη συνολική ιστορική επικοινωνία, τη διαμόρφωση της συλλογικής μνήμης στις σύγχρονες κοινωνίες και με τις ευρύτερες κοινωνικές και δημόσιες χρήσεις της. Το ίδιο το σχολικό πρόγραμμα συνιστά εξάλλου ένα σύνθετο discourse στο οποίο ενυπάρχουν διαφορετικά αξιακά και πολιτισμικά σχήματα τα οποία δημιουργούν συνθήκες αυτονόμησης των υποκειμένων. Η μετάβαση από λειτουργιστικές και ντετερμινιστικές προσεγγίσεις του σχολικού θεσμού προς μια ενεργή υποκειμενικότητα με τη συνακόλουθη μεταστροφή της ερευνητικής περιέργειας από τον ίδιο το θεσμό και τους δομικούς επικαθορισμούς στις σχολικές πρακτικές και στα ίδια τα υποκείμενα καθώς και η έμφαση στη συναρμογή του σχολικού με το κοινωνικό πεδίο πολλαπλασιάζει τις ερευνητικές τροπικότητες και δημιουργεί νέες ανάγκες επιστημολογικών και μεθοδολογικών επιλογών και αποσαφηνίσεων.
Η ομάδα εργασίας στοχεύει πρωτίστως στην ανάδειξη της διπλής όψης αυτής της ερευνητικής πολλαπλότητας και στην υποστήριξη του θεωρητικού και επιστημολογικού αναστοχασμού που την αφορά. Σε αυτή την κατεύθυνση, τις εργασίες της ομάδας θα απασχολήσουν έρευνες υπό εξέλιξη σε ζητήματα που σχετίζονται με τη διδακτική των κοινωνικών επιστημών γενικά ή σε επιμέρους κλάδους. Σε ό,τι αφορά την ιστορία, κεντρικά παραμένουν τα ερωτήματα:
(α) ποιο είναι το μεθοδολογικό πλαίσιο που μας επιτρέπει να ερευνήσουμε τις σύνθετες σχέσεις και συσχετίσεις που αναπτύσσονται ανάμεσα στο σχολικό και στο εξωσχολικό περιβάλλον αναφορικά με τις αναπαραστάσεις του παρελθόντος και της ιστορίας
(β) ποιες είναι οι μέθοδοι, ποια τα σχήματα και τα εργαλεία που μας επιτρέπουν να δούμε διαδραστικά τις εκπαιδευτικές δομές, τις σχολικές πρακτικές και τις εναλλακτικές μορφές ιστορικής συνείδησης;
(γ) ποια είναι τα ερμηνευτικά σχήματα που μας επιτρέπουν να προσεγγίσουμε τα ζητήματα της φυσιογνωμίας και της ανάπτυξης της ιστορικής σκέψης, της διαμόρφωσης της ιστορικής κουλτούρας και της ιστορικής συνείδησης;.
3. Ζητήματα ανάλυσης ποιοτικών και ποσοτικών δεδομένων στην κοινωνική εμπειρική έρευνα.

Συντονιστές: Γ. Κάλλας, Α. Λαβράνου, Σ. Καλογεράκη, Γ. Τσιώλης

Κομβικό σημείο στην εμπειρική κοινωνική έρευνα αποτελεί η συλλογή / παραγωγή, διαχείριση, επεξεργασία, ανάλυση και ερμηνεία των ερευνητικών δεδομένων. Οι προαναφερθείσες διαδικασίες εγείρουν μια σειρά από επιστημολογικά, μεθοδολογικά, μεθοδικά και τεχνικά ζητήματα και επιβάλλουν στον ερευνητή να επιλύσει διλήμματα και να πάρει αποφάσεις. Τέτοια ζητήματα θα εξεταστούν στην Ομάδα Εργασίας με την ευκαιρία της παρουσίασης και της ενδελεχούς συζήτησης ερευνητικών προγραμμάτων υποψηφίων διδακτόρων και νέων επιστημόνων. Ειδικότερα θα συζητηθούν:

• η ιδιαιτερότητα των δεδομένων της εμπειρικής κοινωνικής έρευνας,
• οι διαφορές μεταξύ «ποσοτικών» και «ποιοτικών» δεδομένων ως προς τη διαδικασία της συλλογής/παραγωγής καθώς και της ανάλυσής τους.
• οι προϋποθέσεις, οι δυνατότητες και οι περιορισμοί των εγχειρημάτων σύνδεσης ή συνδυασμού ποιοτικών και ποσοτικών δεδομένων στην κοινωνική έρευνα,
• οι δυνατότητες, οι περιορισμοί και τα οφέλη δευτερογενούς ανάλυσης ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων,
• τρόποι ελέγχου ποιότητας (αξιοπιστία, εγκυρότητα) της ανάλυσης δεδομένων στην ποιοτική και την ποσοτική έρευνα,
• η διαλεκτική σχέση της θεωρητικής παραγωγής και της ανάλυσης εμπειρικών δεδομένων,
• η χρήση τεχνολογικών εφαρμογών στην επεξεργασία και ανάλυση ποσοτικών και ποιοτικών δεδομένων ως προς τις δυνατότητες που παρέχει ή και τους ενδεχόμενους περιορισμούς που θέτει,
• ζητήματα ηθικής και δεοντολογίας στην ανάλυση εμπειρικών δεδομένων (σε ποιον ανήκει η ερμηνεία;)

4. Τοπικές κοινωνίες στο μεταίχμιο: Όψεις της οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής συγκρότησης του τοπικού στην εποχή της παγκοσμιοποίησης

Συντονιστές: Γ. Ζαϊμάκης, Θ. Σπύρος, Σκ. Παπαϊωάννου

Aντικείμενο της ομάδας εργασίας είναι οι διαδικασίες οικονομικής, κοινωνικής και πολιτισμικής (ανα)παραγωγής της τοπικότητας και οι μετασχηματισμοί που υφίστανται οι τοπικές κοινωνίες στο πλαίσιο της παγκοσμιοποημένης δικτυακής κοινωνίας και οικονομίας. Στη σύγχρονη κοινωνία το τοπικό γίνεται ένα δυναμικό πεδίο κοινωνικής μεταβολής στο οποίο συναρθρώνονται διαπολιτισμικά πρότυπα, τεχνολογικές καινοτομίες, υπερ-τοπικές συναλλαγές και δράσεις εκβάλλοντας στη συγκρότηση και διαπραγμάτευση νέων ταυτοτήτων και προτύπων που διαπερνούν ή και υπερβαίνουν τις τοπο-κεντρικές θεωρήσεις του παρελθόντος. Στην ομάδα εργασίας θα επιχειρηθεί η θεωρητική και εμπειρική πραγμάτευση αυτών των διαδικασιών μεταβολής δίνοντας έμφαση στις νέες υβριδικές και διαπολιτισμικές ταυτότητες που συγκροτούνται στον τοπικό χώρο καθώς επίσης και στις διαστάσεις της σύζευξης των διαδικασιών τοπικής ανάπτυξης με διατοπικές συνεργασίες, τη διοικητική αναδιάρθρωση της χώρας (Πρόγραμμα Καλλικράτης), στην κοινωνική οικονομία και τις δράσεις υπερ-εθνικών πολιτικών δομών.

5. Μεθοδολογικά ζητήματα στη μελέτη των θεραπευτικών πρακτικών.

Συντονιστής: Μ. Τζανάκης.

Ο οργανωμένος στοχασμός τον οποίο παράγουν από τα μέσα του 19ου αιώνα οι κοινωνικές επιστήμες αποσκοπούσε αρχικά στο να αναδείξει την αυτονομία του κοινωνικού, σε σχέση αφενός με το ψυχικό και αφετέρου με το βιολογικό. Το κοινωνικό έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, και μπορεί να μελετηθεί καθαυτό, ανεξάρτητα από τις ψυχικές λειτουργίες και τη φυσιολογία του σώματος των ατόμων από τις οποίες συντίθενται οι κοινωνίες. Ωστόσο, η μελέτη των πολιτισμικών παραμέτρων των θεραπευτικών πρακτικών και οι ιδεολογικές συνδηλώσεις τους, η ανάδειξη της ιστορικότητας των ορισμών της υγείας και της ασθένειας, και η αναγνώριση ότι η παθολογία του σώματος είναι κοινωνικά διαμεσολαβημένη, οδήγησαν σε αναλύσεις οι οποίες υπερβαίνουν ένα στενό ορισμό του κοινωνικού, σε αντιδιαστολή με το ψυχικό και το βιολογικό. Το ζητούμενο σε αυτή την ομάδα εργασίας είναι να αποτελέσει τόπο συνάντησης ερευνητικών προσεγγίσεων, ενίοτε διεπιστημονικών, εκείνων των κοινωνικών πρακτικών οι οποίες αποσκοπούν καταστατικά στη διατήρηση, την προαγωγή κι αναπαραγωγή της ζωής, εν τέλει στη ρύθμισή της. Η υγεία και η ασθένεια, οι οδύνες του σώματος και της ψυχής, η σχέση θεραπευτών και θεραπευομένων, το ίδιο το σώμα και η μορφοποιημένη στο πεδίο της καθημερινότητας γνώση γι’ αυτό, συνιστούν, πλέον, κλασικά πεδία μελέτης των κοινωνικών επιστημών. Στους χώρους θεραπείας ανα-παράγονται οι παραστάσεις για το καλό και το κακό, το δίκαιο και το άδικο, το ορθό και το παράλογο, αλλά και οι βασικές ιδέες για το τι συνιστά φύση και τι κοινωνικό μόρφωμα, τι είναι η ζωή και τι βρίσκεται πέραν αυτής. Ανεξάρτητα από το βλέμμα που υιοθετεί ένα ανάλογο, εξ ορισμού πολυδιάστατο, εγχείρημα, αυτό της κοινωνιολογίας, της ιστορίας, της οικονομίας, της ψυχολογίας, της πολιτικής ή και της ιατρικής, τίθενται κοινά μεθοδολογικά ζητήματα, τα οποία ευελπιστούμε να αναδειχθούν και να συζητηθούν.

6. Ιστορία και θεωρία των Κοινωνικών Επιστημών.

Συντονιστές: Μύρων Αχείμαστος, Βασίλης Ρωμανός

Η συγκεκριμένη ομάδα απευθύνεται σε όσους υποψήφιους διδάκτορες εργάζονται στον –σχετικά νέο– τομέα της ιστορίας των κοινωνικών επιστημών, αλλά και σε όσους εξειδικεύονται στη θεωρία των κοινωνικών επιστημών. Η ιστορία και η θεωρία είναι έννοιες αλληλένδετες. Με αφετηρία τη σκέψη αυτή, γίνεται μια προσπάθεια να καταγραφούν και να συζητηθούν όσες εργασίες προσεγγίζουν και συγκροτούν το αντικείμενό του με βάση αντίστοιχες αναζητήσεις.
Προθεσμία υποβολής αιτήσεων συμμετοχής και περιλήψεων ανακοινώσεων στις Θεματικές Ομάδες Εργασίας.

Α. Οι ενδιαφερόμενοι διδάσκοντες-ερευνητές που επιθυμούν να συμμετέχουν καλούνται να ενημερώσουν την Οργανωτική Επιτροπή με e-mail στην ακόλουθη ηλεκτρονική διεύθυνση: socialmethods at social.soc.uoc.gr, αποστέλλοντας τίτλο και σύντομη περίληψη της εισήγησής τους (έως 200 λέξεις).

Β. Οι ενδιαφερόμενοι υποψήφιοι διδάκτορες καλούνται να υποβάλλουν αιτήσεις (έτοιμη φόρμα είναι διαθέσιμη στην ιστοσελίδα της Σχολής Κοινωνικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Κρήτης (www.soc.uoc.gr) καθώς και σύντομη περίληψη της εργασίας τους (έως 200 λέξεις) μέχρι τις 30 Ιουνίου 2010 στην ηλεκτρονική διεύθυνση socialmethods at social.soc.uoc.gr. Στη συνέχεια, αφού ειδοποιηθούν για την τελική έγκριση της συμμετοχής τους, θα πρέπει να αποστείλουν το κείμενο της εργασίας που πρόκειται να παρουσιάσουν έως τις 3 Σεπτεμβρίου 2010. Τα κείμενα αυτά θα αποσταλούν στους συντονιστές των ομάδων εργασίας, οι οποίοι θα προετοιμάσουν επεξεργασμένα σχόλια και παρατηρήσεις. Τα κείμενα δεν πρέπει να υπερβαίνουν τις 10 σελίδες (γραμμένες σε μονό διάστημα, Times New Roman /12) και οι περιλήψεις τις 200 λέξεις, οφείλουν δε να περιλαμβάνουν διεύθυνση, τηλέφωνο, e-mail και ιδιότητα του/της ενδιαφερομένου/ης.

Φόρμα αίτησης (.doc)

Ταχυδρομική διεύθυνση:
Πανεπιστήμιο Κρήτης
Τμήμα Κοινωνιολογίας
Υπόψη Σκ. Παπαϊωάννου
74100 Ρέθυμνο

Τηλ. 28310 77466-465, 77497, 77498.
Φαξ: 28310 77467.